memories

Zaterdag 19 november 2011 Kigali en memorials
Ik kan een uurtje later, als gisteren opstaan. Ik ontbijt in mijn huidige hotel weer lekker uitgebreid. De jongen van gisteravond is er ook en vraagt of ik nog een nacht blijf. Ik geef een ontkennend antwoord en moet meteen betalen. Komt goed uit. Ik kan de spullen pakken en meteen naar het hotel aan de overkant. De kamer is hier twee keer zo duur, maar ik wil respect. Ik kan me nu douchen onder een warme kraan. Ik doe mijn wasje en ga online, want ik heb ook Wi-Fi op de kamer. Zo ben ik tot half twaalf bezig en dan moet de was ook nog omgespoeld worden. De activiteiten worden zo naar de middag verschoven. Achterop de bromfiets ga ik naar het Kigali Memorial Centre. Hier wordt de massamoord op Tutsi’s in 1994 uitgebeeld in woord en beeld. De geuren heb ik nog van een paar dagen geleden. Het is een carrousel rond een monument. Eerst de aanleiding en voorbereiding. De toeschouwers en toen het afslachten, alleen omdat je een Tutsi was. Verder de afloop door de verovering door het R.P.F., niet te verwarren met de voormalige R.P.F. Een moslim Hutu redde 30 mensen en zei de: “Als je een leven redt, dan redt je de hele wereld”. Alleen Mohammed had het uit de Joodse Talmoed overgenomen. Als er toen toch eens auteursrechten hadden bestaan? Al die kinderen, die opgevangen moesten worden. Al die vermoorde mensen, waarvan men het bestaan niet meer van wist. Hele families weggevaagd. Guy Verhofstadt zei, dat de hele wereld hier verantwoordelijk voor was. Ik had het nog tegen mensen gezegd bij Gikankoro. We stonden bij Auschwitz te kijken. We stonden bij Srebrenica te kijken. In een zijtak hangen allemaal foto’s slachtoffers. Op video doen mensen hun verhaal. In een ruimte met schedels en botten worden de namen opgenoemd. Weer verder hangen kleren. Boven is een expositie van alle bekende genociden. De Armeniërs in Ottomanië, de Herero in die Südwest, de Joden in Europa, Cambodja door de Rode Khmer, Bosnië-Hercegovina. Ik kan zelf nog het uitroeien van de Tasmaniërs, de Atjeeërs door de Nederlanders, de indianen. Marianne Thieme zou de bizon en de dodo er bij halen. Ik ben niet Marianne Thieme. Er is ook het verhaal van vermoorde kinderen. Buiten is nog de tuin en dan op naar het busstation. Ik zit snel in de bus naar Nyamata. Naast me zit een vrouw, die me een schijfje sinasappel geeft en denkt, dat ik meteen met haar wil trouwen. Eerlijk gezegd, zijn de menen hier best mooi, in het bijzonder de vrouwtjes mensen. Ik zeg tegen de vrouw, dat je er zebra’s van krijgt, wat enkele mensen in de bus snappen. Nog voor de chauffeur de motor opblaast stapt ze uit. Ik krijg een lift naar Nyamata. Met een fietstaxi ga ik er naar toe. Helaas de kerk is gesloten. Ik kan van buiten foto’s maken. Ee bewaker neemt me mee naar de grafkelders. Ik ga gewoon door met fotograferen en Wim had gezegd, dat het daar niet mocht. Allemaal schedels op een rijtje, sommige met gaten in de schedels. Ook liggen er botten en zijn er kisten van completen skeletten. Ik loop terug nar het busstation. Ik hoef maar vijf kilometer terug, maar de busjes willen vol helemaal naar Kigali. Gelukkig is iemand zo goedertieren om me mee te nemen naar Ntarama. Naar de vorige kerk zei men, dat het 5 kilometer was en het was 1,5 tot 2. Nu zeggen ze, dat het 1 kilometer is en dus ga ik lopen. Uiteindelijk neem ik weer halverwege een fietstaxi, want het is geen 1 kilometer, maar 5. Afstandelijk inzicht is ook een gave. Als de gids net met de rondleiding begint, komt een taxi met japanner. Binnen mag je niet fotograferen. Dat doe ik dan ook niet. In de kerk liggen allemaal kleren en staan kisten. In een bijgebouwtje liggen boeken en in de zondagsschool is te zien waar kinderen met hun hoofd tegen de muur werden doodgeslagen. De restanten zouden nog te zien zijn. Ik krijg een lift naar de stad, want de taxi stopt niet aan de hoofdweg. Bij aankomst in Kigali geef ik de jongen mijn busgeld en loop naar het hotel des Milles Collines, hotel Rwanda uit de gelijknamige film. Ik zal eens kijken of ik die film ga bekijken. Ik neem er een biertje, maar krijg niet het bierglas. Een klein biertje kost hier 1500. Ik wil kaarten posten, maar he postkantoor is nergens te vinden. Een bromfiets brengt me naar het hotel Our Love Club, maar restaurant Laliblea schijnt verhuisd te zijn. Ik reken af en loop naar het restaurant van het hotel. De eigenaar is zo aardig om me naar het verhuisde Ethiopisch restaurant te laten rijden. Ik eet lekkere injera met gratis koffie. De eigenaar brengt me terug naar mijn hotel, want ik wil de verhuizing van 5 jaar gelden aan de LP doorgeven. In de bar van het hotel ga ik bij voetbal een biertje drinken en krijg het bierglas. Ik moe het op de kamer afmaken, want om 12 uur gaan ze sluiten. Ik vraag om munten en krijg voor Peter en mij de serie compleet. Ik verstuur het verslag en ga om 1 uur slapen.